Chưa phân loại
Khám phá nghề truyền thống sản xuất ấm Tetsubin
Th5
Hôm nay, chúng ta hãy cùng đến với Nhật Bản, để khám phá những bí mật đằng sau một dụng cụ quan trọng trong nghệ thuật pha trà của Nhật Bản. Đó chính là ấm Tetsubin.
Tetsubin, ấm đun nước bằng sắt truyền thống của Nhật Bản, là nền tảng của nghi thức pha trà của người Nhật. Nổi tiếng với kết cấu chắc chắn và có vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng nước để pha trà, Tetsubin là một phần không thể thiếu trong văn hóa trà của Nhật Bản. Với nguồn gốc trải dài qua nhiều thế kỷ, chiếc ấm thiết yếu này không chỉ đơn thuần đóng vai trò là một trà cụ mà còn mang tính nghệ thuật tượng trưng trong văn hóa trà đạo Nhật Bản.
Tetsubin – Ấm đun nước bằng sắt của Nhật Bản.
Tetsubin là loại ấm đun nước bằng sắt của Nhật Bản có tay cầm, nắp và vòi, được sử dụng để đun sôi nước trong quá trình pha trà. Tên của nó, Tetsubin (铁瓶), dịch theo nghĩa đen là “bình sắt” hoặc “ấm sắt”. Có loại ấm có dung tích nhỏ (nửa lít) hoặc lớn (vài lít). Trước đây, những người pha trà sử dụng một loại lò than đặc biệt để đặt Tetsubin và đun sôi nước. Ngày nay, ngoài lò than, bạn có thể sử dụng bất kỳ loại bếp nào khác, bao gồm bếp gas, bếp từ hoặc bếp điện, để đặt Tetsubin lên và đun sôi nước.
Sắt được cho là có tác dụng cải thiện hương vị của nước, làm cho trà ngọt hơn và tròn vị hơn, làm tăng hương vị tinh tế của trà. Ngày nay, chúng ta biết rằng khi hòa sắt vào nước, các ion sắt sẽ liên kết với chlorine dư trong nước, giúp loại bỏ mùi chlorine đi kèm. Kết quả là nước trà sẽ mềm hơn, có vị ngọt hơn.
Những người thường xuyên sử dụng nước máy để pha trà sẽ nhận thấy sự cải thiện đáng kể về nước và hương vị trà khi sử dụng ấm đun nước bằng gang Tetsubin. Ngoài ra, hàm lượng sắt trong ấm bổ sung khoáng chất cho nước, mang lại lợi ích cho sức khỏe. Tetsubin đại diện cho sự kết hợp giữa tiện ích và truyền thống, làm phong phú thêm trải nghiệm về nước pha trà và trà
Lịch sử ấm Tetsubin
Nguồn gốc chính xác của Tetsubin vẫn chưa rõ ràng, tuy nhiên có bằng chứng cho thấy nó có liên quan chặt chẽ đến sự gia tăng thói quen uống trà sencha ở Nhật Bản. Sencha được du nhập từ Trung Quốc vào khoảng giữa thế kỷ 17. Nó liên quan đến nghi thức uống trà một cách đơn giản, trái ngược hoàn toàn với các nghi lễ Chanoyu (茶の湯) trang trọng được giới thượng lưu ưa chuộng. Việc sử dụng Sencha đã trở thành một hình thức phản đối văn hóa trong giới trí thức, tượng trưng cho sự chuyển hướng thoát khỏi các thủ tục khắt khe của giai cấp thống trị và các nghi lễ phức tạp sử dụng bột Matcha.
Đến thế kỷ 18, việc uống trà Sencha đã trở nên phổ biến để thưởng thức trà cùng bạn bè và gia đình. Do dụng cụ pha trà của Trung Quốc vừa khan hiếm vừa đắt tiền, nhu cầu về một ấm trà độc đáo, dễ tiếp cận hơn của Nhật Bản đã dẫn đến việc tạo ra Tetsubin. Các ghi chép lịch sử cho thấy Tetsubin không phải là một phát minh hoàn toàn mới mà là sự chuyển thể từ những chiếc ấm hiện có. Trong số nhiều loại ấm Nhật Bản, Tedorigama (手取釜) và Yakkan (薬缶 hoặc 藥罐) thường được coi là tiền thân của Tetsubin.
Khi sự nổi tiếng của Sencha ngày càng tăng, tính nghệ thuật trong sản xuất Tetsubin cũng tăng theo. Từ những chiếc ấm sắt đơn giản đã được biến thành những dụng cụ nghệ thuật được thiết kế phức tạp vào thế kỷ 19, phản ánh sự khéo léo và sáng tạo của những nghệ nhân chế tạo chúng. Quá trình chuyển đổi này đánh dấu hành trình của Tetsubin từ một món đồ chỉ có chức năng đun nước trở thành biểu tượng cho bản sắc văn hóa và thẩm mỹ Nhật Bản.
Tohoku: Trung tâm sản xuất Tetsubin
Vùng Tohoku nổi tiếng với nghề sản xuất Tetsubin và Tetsu Kyusu. Tohoku chuyển từ vai trò lịch sử trong việc chế tạo vũ khí sang làm ấm sắt dưới sự khuyến khích của lãnh chúa địa phương. Khu vực giàu tài nguyên sắt và gỗ này đã trở thành trung tâm của những người thợ đúc sắt lành nghề.
Các thành phố chính sản xuất đồ bằng sắt là Morioka và Mizusawa ở tỉnh Iwate và Yamagata ở tỉnh Yamagata. Morioka chuyên về dụng cụ pha trà chất lượng cao, trong khi Mizusawa tập trung vào các vật dụng nhà bếp hàng ngày. Sản phẩm của Yamagata có thiết kế đơn giản hơn nhưng vẫn đạt chất lượng cao. Sự đa dạng này thể hiện vai trò quan trọng của Tohoku trong việc sản xuất Tetsubin.
Ấm Tetsubin Nambu
Trà có một vị trí đặc biệt trong văn hóa và bản sắc của Nhật Bản nên không có gì lạ khi có rất nhiều loại ấm trà và ấm đun nước. Tuy nhiên, có một điểm nổi bật – Đồ sắt Nambu được cho là dụng cụ pha trà tốt nhất để pha chế và phục vụ trà Nhật Bản.
Đồ sắt Nambu (Nambu Tekki – 南部鉄器) là nghề thủ công truyền thống làm đồ sắt có nguồn gốc từ hơn 900 năm trước cho đến thời Heian (794-1185) ở Nhật Bản. Khi đó, người cai trị miền Bắc Nhật Bản lúc bấy giờ tập hợp những thợ đúc giỏi nhất tập trung gần thị trấn Hiraizumi, quận Iwate ngày nay, để xây dựng một khu phức hợp Phật giáo bao gồm chùa và vườn. Họ bắt đầu sản xuất các đồ vật Phật giáo để phục vụ cho tôn giáo ở đó. Điều này đánh dấu sự khởi đầu của truyền thống nghề thủ công bằng sắt trong khu vực.
Bốn trăm năm trước, một lãnh chúa phong kiến địa phương đã cho một thợ làm ấm trà từ gia đình Koizumi di chuyển đến gần lâu đài của lãnh chúa ở Nambu và bắt đầu sản xuất ấm đun nước bằng sắt. Những chiếc ấm Tetsubin được sản xuất ở Nambu được dùng làm quà tặng cho hoàng đế. Trong khi đó, gia đình Koizumi truyền lại kỹ thuật chế tác từ cha sang con. Năm 1959, sản phẩm của thị trấn Morioka và Mizusawa được thống nhất lại để thành lập thương hiệu Đồ sắt Nambu. Thương hiệu này vẫn tiếp tục tồn tại cho đến ngày nay.
Quá trình sản xuất Tetsubin
Quá trình sản xuất Tetsubin bắt đầu bằng việc đổ sắt nóng chảy vào khuôn. Những khuôn này có thể được làm bằng đất sét (thường được ưa chuộng hơn) để làm Tetsubin thủ công, chất lượng cao hoặc bằng cát để sản xuất hàng loạt.
Theo kỹ thuật truyền thống, bên trong ấm sẽ được nung ở nhiệt độ cao (khoảng 800°C/1472°F). Điều này dẫn đến sự hình thành một lớp màng oxy hóa mỏng, màu xám nhạt. Nó đóng hai vai trò chính: bảo vệ bên trong ấm khỏi rỉ sét và giải phóng một lượng sắt vừa phải vào nước pha.
Sau bước tạo hình ban đầu, hoa văn của Tetsubin được tạo ra trên bề mặt của ấm. Độ tinh xảo của hoa văn phụ thuộc phần lớn vào tay nghề của người nghệ nhân. Có ba mẫu hoa văn truyền thống. Phổ biến nhất là Arare (hoa văn chấm), có nghĩa là mưa đá trong tiếng Nhật. Độ sắc nét của mẫu Arare còn phụ thuộc vào số lần khuôn được tái sử dụng.
Các mẫu khác bao gồm Hada có kết cấu thô ráp và không đều. Nó có các họa tiết mang tính biểu tượng từ văn hóa Nhật Bản, như chim, hoa hoặc phong cảnh. Quy trình sản xuất cẩn thận và lành nghề mang lại cho Tetsubin vẻ ngoài và chất lượng nổi bật.
Phân biệt ấm Tetsubin và ấm Tetsu kyusu
Rất nhiều người nhầm lẫn ấm Tetsubin và ấm Tetsukyusu. Mặc dù trông giống nhau nhưng cả hai đều phục vụ các mục đích khác nhau. Tetsukyusu được thiết kế đặc biệt để pha trà. Nó có lớp tráng men bên trong và thường bao gồm một bộ lọc có thể tháo rời để thuận tiện. Do đó, những chiếc ấm Tetsukysu không thể đun sôi vì sẽ làm hỏng lớp tráng men.
Mặt khác, mục đích chính của Tetsubin là đun sôi nước chứ không phải trà. Bên trong không tráng phủ nên không thích hợp để pha trà trực tiếp. Việc phân biệt hai loại này rất đơn giản: nếu bên trong được tráng men, có hoặc không có lưới lọc thì đó là Tetsukyusu. Bên trong không tráng men là Tetsubin.
Tác giả
Bài liên quan:
