Nói đến nghi lễ cắm hoa trong trà đạo mọi người thường hay nghi tới Ikebana — nghệ thuật cắm hoa của Nhật Bản. Tuy nhiên Chabana (茶花) ​​mới được coi là nghệ thuật cắm hoa được thực hiện riêng cho các buổi lễ trà đạo. Hãy cùng Quân Trà tìm hiểu nghi lễ cắm hoa trong trà đạo Nhật Bản và Trung Quốc có điều gì thú vị.

Lịch sử của nghệ thuật cắm hoa

Theo như chúng ta biết, nghệ thuật cắm hoa có nguồn gốc từ thời Lục triều của Trung Quốc (220-589) và thực sự phát triển mạnh mẽ vào thời Đường (618-907) và Tống (960-1279).

Bản thân nghệ thuật chabana bắt đầu xuất hiện vào thời nhà Minh (1368-1644), cụ thể là vào khoảng những năm 1488-1595. Việc lựa chọn những chiếc bình đẹp và cổ cho nghi lễ trà đạo ngày càng trở nên phổ biến trong thời gian này. Do đó, những người đam mê trà cũng sẽ chọn những chiếc bình cổ để cắm hoa và nhâm nhi tách trà trong khi chiêm ngưỡng vẻ đẹp lịch sử của chúng. Nhiều bài thơ về trà đã ra đời vào khoảng thời gian này.

Hoa được tạo ra từ một loại năng lượng sáng chói tỏa sáng giữa Trời và Đất.

• Viên Trọng Đạo – nhà thơ thời nhà Minh (1368-1644)

Ikebana là gì?

Thuật ngữ ikebana bắt nguồn từ các từ ike – cuộc sống và bana – hoa. Thực hành ikebana có nguồn gốc từ Trung Quốc. Sau đó được du nhập vào Nhật Bản, nơi nó được thực hành và hoàn thiện hơn nữa. Vào thời điểm ban đầu, mọi người thực hiện các tác phẩm cắm hoa ikebana chỉ để tuân thủ các truyền thống Phật giáo. Ngày nay, hầu hết mọi người liên tưởng ikebana với Nhật Bản, vì đây là nơi nghệ thuật này thực sự phát triển mạnh mẽ. Mặc dù vậy, mọi người thực hành nhiều hình thức cắm hoa khác nhau trên khắp thế giới.

Ikebana có nhiều công dụng. Mọi người cắm hoa cho nhà cửa, tiền sảnh và bàn thờ, chỉ kể đến một vài công dụng. Có những khác biệt tinh tế trong từng loại cắm hoa. Tất nhiên, cũng có một loại cắm hoa độc đáo cho các buổi trà đạo – chabana.

Ikebana là một nghệ thuật mang tính chất thời điểm do thời gian tồn tại của hoa không kéo dài. Chúng ta chỉ có thể thưởng thức vẻ đẹp của hoa mận và hoa anh đào trong một tuần. Không có gì ngạc nhiên khi ở Nhật Bản, mọi người theo dõi cẩn thận các sự kiện ngắm hoa anh đào trong suốt cả năm và các công ty đảm bảo cho nhân viên của mình thời gian nghỉ ngơi chỉ để họ có thể tận hưởng vẻ đẹp vào thời điểm này cùng gia đình và bạn bè.

Khi chúng ta dành thời gian quý báu để cắm hoa, chúng ta hiểu rằng vẻ đẹp của hoa chỉ kéo dài hơn một vài ngày. Với sự hiểu biết và sự tận tâm này, chúng ta có thể tôn vinh trọn vẹn cuộc sống của cây cối hoa lá.

Sự tinh tế của Chabana

Từ Chabana (hoa trà) trong đó Cha có nghĩa là trà, và bana có nghĩa là hoa trong tiếng Nhật. Chabana có nguồn gốc từ Wabi Cha – một buổi trà đạo giản dị do Sen no Rikyu khởi xướng. Theo lời dạy của wabi-sabi, hay wabi cha, các bậc thầy trà dạy rằng việc cắm hoa trong phòng trà phải đơn giản. Quan trọng nhất, hoa không được làm mất tập trung của khách vào hoạt động chính, đó là trà. Hoa trong phòng trà phải tượng trưng cho sự sống, sự thay đổi và tính thời vụ. Chúng phải xuất hiện như chúng xuất hiện trên cánh đồng hoa dại hoặc bên lề đường: không trang trí và tối giản.

Vai trò của hoa trong không gian trà là làm nổi bật hơn nữa mối liên hệ của chúng ta với thiên nhiên. Cũng giống như trà đến từ các bụi trà, nước từ các dòng suối trên núi, cốc từ đất và chiếu từ rơm. Vì vậy, những bông hoa được sắp xếp nhẹ nhàng để nhắc nhở tất cả các vị khách về mối liên hệ không thể phủ nhận của chúng ta với thiên nhiên xung quanh.

Lần tới khi bạn đi dạo trong thiên nhiên, hoặc thậm chí là đi dạo qua công viên gần nhà, hãy chú ý đến những yếu tố thú vị của thiên nhiên. Đó có thể là hoa dại, cành cây gãy hoặc đá… bất cứ thứ gì có thể làm tăng thêm sức hấp dẫn tự nhiên cho không gian trà của bạn.

Vào đầu buổi trà đạo Nhật Bản, trà sư thường sẽ giới thiệu hoa cho khách. Thông thường, đây sẽ là bất kỳ loại hoa nào có trong mùa. Hơn nữa, chúng thường đến từ chính khu vườn của người trà sư. Hoặc có lẽ, người trà sư đã hái hoa trong chuyến đi bộ hàng ngày của họ. Hoa Chabana chắc chắn không nên lấn át toàn bộ bối cảnh của phòng trà bằng màu sắc hoặc mùi hương. Lý tưởng nhất là chúng không có mùi gì cả hoặc có mùi thơm thoang thoảng có thể bổ sung cho nghi lễ trà đạo.

Cách cắm bình hoa Chabana

Trong khi chabana theo đuổi sự đơn giản và thoải mái hơn nhiều so với cách cắm hoa ikebana, vẫn có một số nguyên tắc chung cần lưu ý. Vì chabana tuân thủ các nguyên tắc của wabi-sabi, sự không hoàn hảo hoàn hảo, nên điều quan trọng là không nên lạm dụng nó.

Nếu bạn đang mời khách đến dự tiệc trà, bạn nên cố gắng sắp xếp hoa sao cho những bông hoa hướng về phía khách sẽ ngồi.

Theo như Genshoku Chadō Daijiten(một bách khoa toàn thư về trà đạo Nhật Bản) , các bậc thầy trà đạo gọi một số loài hoa là kinka , nghĩa là hoa cấm. Đây là những loài hoa có tên khó nghe, mùi nồng, không có mùa rõ ràng hoặc nở hoa lâu. Mặc dù không có danh sách cụ thể nào chỉ ra những loài hoa này, nhưng bạn có thể sử dụng phán đoán tốt nhất của mình. Ví dụ, chúng tôi không sử dụng hoa hồng và hoa loa kèn để cắm chabana.

Bố cục Chabana luôn đơn giản và thường chỉ nên bao gồm một vài bông hoa hoặc cành đang nở. Thường thì bạn sẽ chỉ thấy một bông hoa đơn độc nở rộ duyên dáng từ bình hoa hoặc ống tre. Tuy nhiên, nếu bạn chọn thêm nhiều hoa hơn, hãy luôn làm theo số lượng lẻ (ba, năm, bảy…).
Những bông hoa lớn nhất nên luôn được cắm ở mép bình, trong khi những bông hoa mỏng hoặc dài có thể được cắm ở giữa bình.

Sử dụng hình dạng và độ dài tương phản để thêm nét cá tính và sự hấp dẫn cho các cách sắp xếp. Không giống như bó hoa phương Tây, trong chabana luôn sử dụng sự đối lập. Sáu vật dụng chính trong cắm hoa là: bình hoa, giỏ đan, lọ hoa, đĩa, bát và ống tre.

Cắm hoa trong trà đạo Nhật Bản và Trung Quốc

Chúng ta có thể thấy các kiểu cắm hoa ở cả hai nơi Chanoyu (Chado / Sado / trà đạo Nhật Bản) và Công Phu Trà (Gong Fu Cha / Trà đạo Trung Hoa / Trà đạo công phu). Trong khi bạn sẽ luôn thấy chabana trong trà đạo chanoyu, thì khi nói đến Công Phu Trà việc có cho hoa vào trà đạo hay không lại phụ thuộc nhiều hơn vào người pha trà (không bắt buộc phải có hoa).

Các nghi lễ trà đạo của Nhật Bản diễn ra trong một không gian đặc biệt: phòng trà hoặc túp lều trà. Trong phòng này, có một không gian dành riêng cho người pha trà, khách và tokonoma – đây là khu vực được chỉ định đặc biệt để trưng bày các yếu tố theo mùa và theo chủ đề cho buổi trà đạo. Ví dụ, tranh treo tường (Kakejiku) và cắm hoa chabana.

Mặt khác, trong nghi lễ trà đạo của Trung Quốc, tất cả khách mời và người pha trà thường ngồi quanh một chiếc bàn trà lớn – cha ban. Tất cả các yếu tố mà người chủ định sử dụng cho nghi lễ trà đạo công phu sẽ được đặt trên bàn trà. Nếu họ chọn cắm hoa, thường sẽ khá đơn giản để không cản trở tất cả các dụng cụ pha trà.

Bài liên quan:

So sánh trà đạo Trung Quốc (Gong Fu Cha) và Nhật Bản (Chanoyu / Chado) Thiền, Nghệ thuật đốt nhang và trà đạo Trà Đạo Nhật Bản – Lịch sử hình thành và trường phái Trải nghiệm trà đạo Nhật Bản