Bí mật đằng sau giá trị đắt đỏ của đồ sứ Nhữ Diêu thời Bắc Tống?

Câu chuyện về giá trị của đồ sứ Nhữ Diêu như một bí ẩn được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Hành trình của nó bắt đầu từ những năm đầu của triều đại Bắc Tống, khi những người nghệ nhân tài ba của lò gốm Nhữ nổi danh khắp nơi với sự tinh tế và tài năng của mình.

Có người nói rằng, bí mật sự đắt đỏ của đồ sứ Nhữ thời Bắc Tống không chỉ đến từ chất lượng hoàn hảo của từng sản phẩm, mà còn là từ sự kỳ công và kỹ thuật tỉ mỉ của người thợ gốm. Mỗi chiếc bát, mỗi chiếc chén đều được chế tác bằng tay, kỹ thuật đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật.

Hãy để tôi kể bạn nghe về câu chuyện kỳ diệu của chiếc đĩa Nhữ Diêu tráng men màu xanh lam từ lò nung Bắc Tống.

Tất cả bắt đầu từ một doanh nhân Đài Loan tên là Cao Xingchen, người có một niềm đam mê sâu sắc với nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc cổ điển. Ông ta đã dành nhiều năm để sưu tầm những tác phẩm tinh xảo từ các lò gốm nổi tiếng, và trong số đó có chiếc đĩa Nhữ Diêu tráng men xanh lam thời Bắc Tống.

Trong một cuộc đấu giá tại Sotheby Hongkong, chiếc đĩa Nhữ Diêu độc đáo này với mức giá khởi điểm 80 triệu đô la Hongkong, đã được bán với giá 294 triệu đô la Hongkong, phá kỷ lục đấu giá thế giới đối với đồ sứ Trung Quốc.

Trên thế giới hiện có khoảng 87 hiện vật sứ Nhữ Diêu cổ, trong đó chỉ có 4 hiện vật nằm trong bộ sưu tập tư nhân. Và chiếc đĩa Nhữ Diêu cổ thời Bắc Tống này là 1 trong 4 hiện vật đó. Vì vậy, giá đồ sứ Nhữ Diêu thời Bắc Tống về cơ bản là rất cao.

Chiếc đĩa Nhữ Diêu quý hiếm từ thời Bắc Tống này được mô tả như một kho báu có lịch sử hơn một nghìn năm. Được biết đến là một loại đồ sứ hoàng gia được chế tạo bởi thợ thủ công hoàng gia thời Bắc Tống, nó là một trong những sản phẩm nổi tiếng nhất của lò gốm Nhữ.

Nhữ Diêu là một trong ngũ đại danh diêu – năm lò gốm nổi tiếng thời Bắc Tống, hoạt động từ năm Yuanyou (1086) dưới thời Hoàng đế Zhezong của triều đại Bắc Tống đến năm Chongning thứ năm (1106) dưới thời Hoàng đế Huizong. Lò này được thiết kế đặc biệt để nung men ngọc hoàng gia cho cung điện hoàng gia.

Tại sao đồ sứ Nhữ Diêu lại có giá trị đến thế?

Điều đầu tiên là tay nghề tinh xảo của người thợ làm sứ, kế tiếp là sự hiếm có của sản phẩm. Theo “Lịch sử gốm sứ Trung Quốc”, chỉ có chưa đến một trăm mảnh sứ Ru được lưu truyền từ thời Bắc Tống cho đến ngày nay.

Lò nung Nhữ là một trong năm lò nung sứ nổi tiếng thời nhà Tống ở Trung Quốc, bắt đầu từ cuối thời Bắc Tống, là lò nung được thiết lập để đáp ứng nhu cầu đặc biệt của cung điện. Trên thế giới, có câu nói “Đồ sứ đỉnh cao nhất là đồ sứ từ lò nung Nhữ”.

Đồ sứ tráng men Nhữ Diêu màu xanh lam thời nhà Tống thường chứa mã não trong men, mang màu xanh bóng, nước men mượt mà và sáng, có đặc điểm là “xanh như trời, bề mặt như ngọc, họa tiết như cánh ve sầu”. Họa tiết thường là đôi cánh hay vài ngôi sao buổi sớm. Màu sắc của men có thể thay đổi theo ánh sáng, tạo ra vẻ đẹp như “bầu trời sau cơn mưa”, ấm áp và giản dị. Bề mặt của các sản phẩm thường có những lỗ li ti hình cánh ve sầu.

Kể từ các triều đại nhà Tống, Nguyên, Minh và Thanh, những đồ dùng bằng sứ Nhữ dùng
trong cung điện và cất giữ trong nội khố đã được coi là báu vật và có giá trị ngang ngửa với các hiện vật cổ nhà Thương và nhà Chu.

Lò nung Nhữ Quan là lò nung chính thức duy nhất được triều đình Bắc Tống sử dụng. Do
chỉ tồn tại được khoảng hai mươi năm, điều này khiến đồ sứ của Lò nung Như Quan trở thành
một báu vật quý hiếm vào thời điểm đó.

Trong một nghìn năm, nó có thể được coi là sự tồn tại thần thoại trong lịch sử đồ sứ Trung Quốc – từ lâu đã là một trong những bảo vật được các nhà sưu tập săn lùng nhiều nhất và là một phần cực kỳ quan trọng của văn hóa Trung Quốc.

Hầu hết các sản phẩm lò Nhữ Quan đích thực tồn tại ngày nay đều được các
bảo tàng và tổ chức sưu tầm và không đưa ra thị trường. Bộ sưu tập tư nhân chỉ có bốn hiện vật từ
lò nung Nhữ Quan.

Sự quý hiếm của đồ sứ lò Nhữ thời nhà Tống khiến cả thế giới phải khát khao. Đồ sứ lò
Nhữ rất hiếm nên món đồ nào cũng quý giá. Theo thống kê, Bảo tàng Cung điện Quốc gia ở Đài Bắc là bảo tàng có số lượng đồ sứ Nhữ thời Tống nhiều nhất còn tồn tại với 21 hiện vật. Phần lớn đồ sứ
còn lại cũng được sưu tầm ở các bảo tàng lớn trên thế giới như Bảo tàng Cố cung ở Bắc
Kinh, Bảo tàng Thượng Hải, Bảo tàng Anh ở Vương quốc Anh, v.v.

Đố sứ Nhữ có vẻ ngoài rất đẹp nhưng nét hấp dẫn nhất của nó còn hơn thế
nhiều. Ông Ma Weidu từng nói rằng sự cao cấp của lò Nhữ chủ yếu là do nó chứa đựng tư
duy triết học của các nghệ sĩ Trung Hoa cổ đại. Lớp men xanh của lò Nhữ mang lại cho người ta cảm giác tự nhiên, hợp lý, trang nhã và bí ẩn. Điều này cũng làm tăng thêm khí chất triết học và nghệ thuật của nó.

Nhận biết đồ sứ Nhữ thời Bắc Tống

Đồ sứ Nhữ Diêu thời nhà Tống đã đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật, với quá trình chế tác gần như hoàn thiện, tạo ra những tác phẩm lộng lẫy, không chỉ đẹp về hình thức mà còn mang lại cảm xúc sâu sắc.

Phương pháp nhận dạng đồ sứ thời Bắc Tống được thực hiện thông qua việc chú ý đến một số đặc điểm độc đáo và đặc trưng của sản phẩm.

Đầu tiên, chúng ta có thể nhận biết qua cách kết hợp màu sắc, như sự xuất hiện của màu xanh càng cua, màu đỏ da lê và màu hồng hoa mè, cùng với sự quý phái của màu xanh da trời.

Thứ hai, việc chú ý đến hoa văn càng cua cũng là một phương pháp quan trọng, bởi vì hoa văn này được coi là một trong những đặc điểm nhận dạng độc đáo của đồ sứ lò Nhữ.

Cuối cùng, quá trình tráng men bằng mã não cũng tạo ra một hiệu ứng độc đáo, khi mà màu sắc của sản phẩm có thể biến đổi tùy thuộc vào cường độ ánh sáng xung quanh.

Bằng cách kết hợp các đặc điểm này, chúng ta có thể nhận dạng và đánh giá đúng các sản phẩm sứ thời Bắc Tống một cách chính xác và tỉ mỉ.

Ngày nay, mặc dù đã có nhiều tác phẩm sứ Nhữ được phỏng lại theo các lò Nhữ cổ xưa, nhưng vẫn chưa thể sánh với vẻ đẹp thăng trầm, sự tinh xảo của hình khối và đường nét, cũng như sự tinh tế của đồ sứ Nhữ thời nhà Tống. Khí chất và tinh thần của nó gần như không thể tái tạo, tạo nên một cảm giác thời gian và lịch sử vô cùng đặc biệt.

Bài liên quan:

Lịch sử của Nhữ Diêu (Ru ware /Ru kilns) Ngũ đại danh Diêu thời Tống Ca diêu là gì? đặc trưng của sứ ca diêu Định diêu là gì? đặc trưng của sứ định diêu