Tên gọi trà cụ trong nghệ thuật thưởng trà

Trong nghệ thuật trà, trà cụ rất đa dạng và phong phú mang những nét văn hóa riêng biệt. Trà cụ ngày càng đa dạng hơn, thanh tao và mỹ nghệ hơn. Để có những tách trà thơm ngon thì không thể không nhắc đến những dụng cụ pha trà trên bàn trà. Một bàn trà đầy đủ bao gồm nhiều loại trà cụ khác nhau. Trên bàn trà những dụng cụ uống trà thường thấy: ấm trà; tống; chén; khay trà; hũ đựng trà, lọc trà, kháo trà, bộ dụng cụ gắp, lót ly… Dù là người mới thưởng trà hay những người trưởng lâu năm. Đối với trà cụ chúng là vật thiết yếu nhưng đừng quá cầu kỳ đi theo một khuôn mẫu nào cả. Vì trên hết là tâm mình luôn hướng về trà. 

Ấm trà 

Một cái ấm dùng để ngâm lá trà hoặc hỗn hợp thảo dược trong nước nóng. Trà có thể được đựng trong túi lọc hoặc ở dạng lỏng, trong trường hợp cần lọc trà, người ta ngâm lá trà trong nước trà cho đến khi trà được rót ra. Qúy trà hữu nên lựa chọn sao cho phù hợp với nhu cầu của mình. Dung lượng tương ứng với số lượng người dùng. Tránh tình trạng thiếu hoặc dư không gian ấm sẽ làm cho trà nguội. 

Nếu có điều kiện chúng ta nên lựa chọn ấm Tử Sa, nếu không có thể sử dụng ấm gốm Bát Tràng hoặc ấm sành sứ. Ấm sành sứ, ấm Bát Tràng được khuyên dùng để uống các loại trà xanh, còn các loại trà lên men như Ô Long, Hồng trà thì nên dùng ấm Tử Sa. 

Chén trà 

Chén trà cũng có 2 loại chén khác nhau: 1 là chén tống, 2 là chén quân 

• Chén tống / chén tướng/ chén chuyên: Chén tống là một loại chén to dùng để chuyên trà ra các chén con / chén quân. Chén tống cũng có thể gọi tắt được là cốc trà, chén tống được làm từ đất nung và có tráng men sứ, có nắp đậy ở trên và bên dưới có đĩa lõm để kê vừa khít với chân cốc. Người uống trà có thể pha trà theo cách cho vài lá trà vào cốc, cho thêm nước nóng vào và đậy nắp lại để một lúc là có thể uống được. Khi nước nguội hoặc hết nước trong chén tống thì bạn có thể thêm nước sôi vào để uống cứ như vậy có thể thêm được vài tuần trà. 

• Chén quân / chén tốt: là loại chén con dùng để thưởng trà. Số lượng chén Quân trên bàn trà phụ thuộc vào số người và nên sử dụng chén phù hợp với từng loại trà và từng thời điểm thưởng trà.  Ở miền Bắc, 1 chén tống thì 4 chén quân còn ở miền Nam thì nhất tống tam quân. Hiện nay, để đảm bảo sự thuận tiện, người ta thường dùng 1 chén tống và 6 chén quân.

Chén uống trà có đáy nông, miệng rộng, dùng để thưởng vị và sắc của trà, còn chén miệng hẹp dùng để thưởng hương của trà.

Bên cạnh đó, bộ chén trà còn được chia ra thành 4 loại sử dụng cho 4 mùa đó là xuân ẩm, hạ ẩm, thu ẩm và đông ẩm. Đặc điểm của chén trà xuân thu là không lớn cũng không nhỏ, không dày cũng không mỏng. Trong khi đó, chén hạ ẩm có thành chén mỏng để trà mau nguội hơn và chén đông ẩm có lòng chén sâu, thành chén dày để giữ nhiệt tốt hơn.

Ví dụ những dòng trà như hồng trà, trà Phổ Nhĩ, nên sử dụng chén sứ trắng hoặc chén ngọc để nhận thấy rõ màu nước độc đáo, bắt mắt. Hoặc thưởng trà vào mùa hạ thì nên dùng chén nhỏ, thành mỏng để nước trà nhanh nguội; còn vào mùa đông nên sử dụng chén có thành dày, lòng sâu để giữ được hơi nóng của trà.

Việc lựa chọn chén thưởng trà phải phù hợp với ấm pha để đảm bảo sự đồng bộ.

Khay trà 

Khay trà để đúng chén tống, chén quân và còn có tác dụng tránh nước trà rây ra chỗ ngồi. Có nhiều loại khay khác nhau. Lựa chọn sao cho giản dị, tiện vệ sinh, khay quá cầu kỳ sẽ khiến cho những món đồ trên khay bị chìm đi. Ngoài ra, người ta còn sử dụng loại khay chuyên dùng để đựng ấm trà giúp thể hiện vị trí quan trọng của ấm trà trên bàn trà. Khay đựng ấm trà có rất nhiều chất liệu và kiểu dáng, tùy theo mong muốn cũng như sở thích riêng của chủ trà.

Bộ dụng cụ gắp trà

Bộ dụng cụ gắp trà thường bao gồm:

• Đong trà / muỗng: dùng để xúc trà từ hũ vào ấm và đo lường lượng trà phù hợp.
• Cung nhãn: là 1 trong những dụng cụ trà đạo nên có trên bàn trà. Ta dùng muôi xúc trà ra cung nhãn trà, vừa để các trà nhân có thể nhìn thấy rõ màu sắc và mùi của trà trước khi pha, vừa có thể giúp trà nhân áng chừng được lượng trà vừa đủ để pha được ấm trà thơm ngon nhất.
• Kẹp gắp chén: Dùng để gắp chén sau khi tráng từ kháo trà.
• Khơi trà: 1 đầu dùng để gạt trà vào ấm và một đầu dùng khơi trà trong ấm sau các lần nước.
• Kim trà: Dùng để làm sạch vòi ấm pha trà
• Trà lâu: Đặt trên miệng ấm trà, sử dụng để khi chế nước và cho trà vào ấm không bị rơi ra ngoài.
• Lót chén: Đặt dưới chén trà, dùng để kê chén.
• Khăn lau: Dùng để lau dọn, giữ cho bàn trà luôn sạch sẽ. 

Lọc Trà 

Lọc trà là dụng cụ uống trà rất quan trọng trong việc thưởng trà, có tác dụng lọc cặn xác trà nhỏ để nước trà được trong và đẹp mắt hơn. Tuy nhiên, đối với phong cách pha trà truyền thống của Việt Nam thì không dùng lọc mà rót hẳn nước trà có lẫn cặn trà vào trong tống luôn.

Hũ đựng trà 

Nhiều người cầu kỳ thích chọn hũ đựng trà bằng đất nung. Tuy nhiên tùy điều kiện bạn có thể chọn hũ đựng trà bằng nhôm, thiếc, thủy tinh sao cho phù hợp.

Hủ đựng trà ngoài việc phải đảm bảo kín hơi. Còn phải hạn chế được ánh sáng trực tiếp chiếu vào, vì đó là nguyên nhân khiến trà giảm hương vị.

Thuyền trà / kháo trà / Ang trà

Thuyền trà là một trong những dụng cụ pha trà cần thiết trong nghệ thuật thưởng trà, cũng là một dụng cụ không thể thiếu trên bàn trà của người sành trà. Kháo trà là loại trà cụ dùng để đựng nước thừa (nước tráng trà và bã trà sau khi dùng xong) và nước sôi để vệ sinh, làm nóng các dụng cụ trước khi pha trà.

Ấm đun nước

Ấm đun nước sử dụng trong pha trà có thể bằng kim loại hoặc ấm điện. Tuy nhiên, chất liệu thường được sử dụng nhất để chế tác ấm đun nước dùng trong pha trà là bạc.

Ấm bạc có tác dụng làm mềm nước , giúp nước pha trà trở nên thanh ngọt nhẹ hơn, tươi hơn, trong pha trà, qua đó giúp chén trà quý được đạt đến độ ngon nhất.

Bài liên quan:

Chén chủ, chén tống,chén quân là gì? Thiền trà Từ điển về trà – Những thuật ngữ liên quan Cách chế biến và phân biệt các loại trà phổ biến